Kalça Protezi Rehabilitasyonu
Kalça protez ameliyatı kalça eklemi belirli nedenlerden dolayı hasar görmüş olan hastalarda, hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesini içeren bir ameliyattır. Kalça protezi, ameliyat dışı tedavilere cevap vermeyen ağrıları giderir, stabilite sağlar (kalça kırık ve çıkıklarından sonra) ve eklem hareket açıklığını artırarak güvenli hareket elde edilir.
Kalça protezine ne zaman ihtiyaç duyulur?
- Eklemde osteoartrite (kireçlenme) bağlı ileri derecede yıpranmalar varsa
- Eklemin hareketini tamamen kısıtlayan romatoid artrit veya ankilozan spondilit gibi romatizmal hastalıkların varlığında
- Uyluk kemiği başında dolaşım bozukluğu durumlarında
- Doğumsal kalça çıkıklarının ileri dönemlerinde
- Kemik tümörlerinde
- Kalça eklemi enfeksiyonu sonrası hasar kalan hastalarda kalça protezine ihtiyaç duyulabilir.
Kalça protezinde operasyon öncesi rehabilitasyon
Kalça protezi operasyonunun başarısını arttırmak için rehabilitasyona operasyondan önce başlamak önemlidir. Bunu için;
- Karın ve sırt kaslarına kuvvetlendirme egzersizleri
- Kalça ve diz kaslarına kuvvetlendirme egzersizleri
- Maksimum ağrısız hareket sınırının kazandırılması
- Ameliyat sonrası yürüme programının öğretilmesi
- Akciğer komplikasyonlarını önlemek ve sekresyonun atılmasını sağlamak için solunum egzersizleri ve öksürme yönteminin öğretilmesi
- Proteze ağırlık vermemek için kalça gluteus medius kasının kuvvetlendirilmesi gereklidir.
Ayrıca kalça çıkığı önleyici pozisyonların öğretilmesi, transfer ve yürüme aktivitelerinin ve operasyon sonrası birinci günün egzersizlerinin öğretilmesi de büyük önem taşır.
Kalça protezi operasyonu sonrası rehabilitasyon
Hastanın operasyon sonrası 1. ve 2. gün özellikle tekerlekli sandalye ile mobilizasyonu çok önemlidir. Çimentolu teknik uygulanan hastalarda 6 hafta boyunca koltuk değneğiyle, 4-6 ay arası ise baston ile tam ağırlık verilebilir. Çimentosuz tekniklerde 6-8 hafta parmak ucu yürüme, 8-12 hafta kısmi ağırlık vererek yürüme, 12. haftadan sonra tam ağırlık vererek yürüme çalışılabilir. Bu rehabilitasyon sürecini hastanın fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı ve uzman bir fizyoterapist gözetiminde geçirmesi önemlidir. Rehabilitasyon programı hastaya özel olarak düzenlenir:
Birinci hafta; pozisyonlama, derin damar tıkanıklığı önleme ve akciğer fonksiyonlarını geliştirmeye yönelik önlemler alındıktan sonra, kalça eklemine aktif veya aktif yardımlı fleksiyon ekstansiyon egzersizleri, kalça ve diz kaslarına izometrik egzersizler, yüksek bir sandalyede oturma, yürüteçle yürüme, karın, sırt ve kol-bacakları güçlendirme egzersizleri yapılmalıdır.
İkinci hafta; kalçada eklem hareketliliğini ve kas kuvvetini artıran egzersizler, yürüteç ile bağımsız olarak yürüme başarıldığında koltuk değneğine geçme, merdiven aktiviteleri, günlük yaşam aktiviteleri sırasında dikkat edilmesi gereken durumların öğretilmesi önemlidir.
Kalça protezi olan hastalar için önemli noktalar
Yatarken;
- Operasyon yapılan kalça üzerine yan yatmayın
- Bacaklarınızı bitiştirmeyin, çaprazlamayın
- Bacaklarınız arasında yastık bulundurun
- Günde en az 30 dk sırt üstü dümdüz yatın
- Protezli bacak altına yastık koymayın
Otururken;
- Alçak sandalyede ve koltukta oturmayın
- Otururken diz seviyesi kalçadan aşağıda olmasın
- Tuvalet yükselticisi kullanın
- Otururken öne doğru eğilmeyin
- Bacak bacak üzerine atmayın
Ayakta;
- Yerden birşey almak için eğilmeyin
- Eğildinizde eliniz diz seviyesini geçmesin
- Ayağınızı içe çevirmeyin
- Pantolon, çorap, ayakkabı giyerken 80 dereceden fazla eğilmeyin ve uzun saplı giyinme yardımcıları kullanın
- Merdiven çıkarken sağlam bacak-ameliyatlı bacak-koltuk değnekleri sıralamasını izleyin. Merdiven inerken de tam tersi geçerli olduğunu unutmayın.
Önerilebilecek sporlar: Yüzme, bisiklet, golf, dans, su içi aerobik hareketler
Önerilmeyen sporlar: Koşma, jogging, sabit ayak üzerinde dönme ve ani hareket gerektiren sporlar, temas sporları, ağır işler.